Dwujęzyczna szkoła, niejęzykowe korzyści

Czy dzieci, które około szóstego roku życia zaczynają się bardzo intensywnie uczyć drugiego języka, będą czerpały podobne korzyści z dwujęzyczności jak te od urodzenia otoczone dwoma językami? Czy językowy trening przyczyni się również – na przykład – do rozwoju ich umiejętności przełączania uwagi pomiędzy różnymi zadaniami?

Te pytania dały początek badaniom, który przeprowadziły Anne-Catherine Nicolay i Martine Poncelet z Uniwersytetu w Liège w Belgii. Do projektu zaprosiły one setkę francuskojęzycznych przedszkolaków, z których połowa rozpoczynała właśnie naukę w szkole podstawowej z angielskim jako językiem „wykładowym”, a druga połowa – w szkole z tradycyjnym francuskojęzycznym programem nauczania. W ramach eksperymentu dzieciom zaproponowano serię zadań, które wyglądały jak atrakcyjne dla pięcio- i sześciolatków gry komputerowe – np. dzieci miały reagować naciskając klawisz za każdym razem, gdy sowa na ekranie komputera zamruga oczami, a jednocześnie pozwalały sprawdzić, jak dobrze dzieci radzą sobie z przetwarzaniem informacji, przełączaniem uwagi, ignorowaniem nieistotnych w danej chwili obiektów itd. i jak sprawna jest ich kontrola poznawcza, czyli zdolność do zarządzania wymienionymi wcześniej procesami.  

Pierwszy etap projektu nie pokazał żadnych różnic pomiędzy dziećmi zaczynającymi naukę we francusko- i angielskojęzycznej szkole. Trzy lata później te same grupy po raz drugi brały udział w identycznym badaniu – i tym razem różnice między grupami były znaczące. Dzieci, które uczyły się w drugim języku (czyli powoli stawały się dwujęzyczne) zdecydowanie lepiej radziły sobie nie tylko z mrugającymi i pohukującymi sowami, ale też z całą serią innych zadań mierzących poszczególne aspekty kontroli poznawczej. Co ciekawe, wyniki testów językowych pokazały, że ich czysto językowe kompetencje, czyli mówienie i rozumienie języka angielskiego, nie są jeszcze tak rozwinięte, jak u dzieci posługujących się angielskim jako językiem ojczystym (i jedynym).

Z tego porównania wyciągnąć można wniosek, że korzyści związane z późną dwujęzycznością nie są zarezerwowane dla wczesnych dwujęzycznych a pojawienie się pozytywnych poznawczych konsekwencji dwujęzyczności nie wymaga osiągnięcia bardzo wysokiej biegłości w drugim języku: wystarczy, że dziecko ma z nim intensywny kontakt. „Aby brać udział w lekcji prowadzonej w drugim języku, dzieci muszą intensywnie skupiać uwagę na dźwiękowych komunikatach w tym języku i często również na wizualnych pomocach naukowych, muszą być stale gotowe, by przetwarzać drugi język, co jest dla nich procesem trudnym i wysiłkowym – i muszą się stale przełączać między dwoma językami. To wszystko z  dużym prawdopodobieństwem prowadzi do wzmocnienia funkcji uwagowych i kontrolnych” komentują badaczki.

Joanna Durlik

Nicolay, A.-C., & Poncelet, M. (2015). Cognitive benefits in children enrolled in an early bilingual immersion school: A follow up study. Bilingualism: Language and Cognition, 1–7. doi:10.1017/S1366728914000868

Serwis „Wszystko o dwujęzyczności” jest dostępny na licencji Creative Commons 
Uznanie autorstwa 3.0 Polska. Pewne prawa zastrzeżone na rzecz Uniwersytetu 
Warszawskiego. Utwór powstał w ramach projektu finansowanego w ramach 
konkursu „Współpraca z Polonią i Polakami za granicą w 2015 r.” 
realizowanego za pośrednictwem MSZ w roku 2015. Zezwala się na dowolne 
wykorzystanie utworu, pod warunkiem zachowania ww. informacji, w tym 
informacji o stosowanej licencji, o posiadaczach praw oraz o konkursie 
„Współpraca z Polonią i Polakami za granicą w 2015 r.”.